VỀ CUỐN GIA PHẢ HỌ DƯƠNG Ở XÃ LĂNG THÀNH – NGHỆ AN (phần cuối)

III – Sắc phong (bản sao) của vua Thành Thái năm 1904

Đạo sắc này gồm 82 chữ Hán, nguyên văn như sau:

成	黎	之	耿	來	本	勅
泰	民	神	命	未	境	乂
拾	欽	準	緬	有	開	安
陸	哉	仍	念	預	基	省
年		舊	神	封	楊	安
拾		奉	庥	肆	相	城
壹		事	着	今	公	縣
月		神	封	丕	之	偕
弍		其	爲	承	神	樂
拾		相	翊		稔	社
五		佑	保		着	武
日		保	中		靈	旗
		我	興		應	村
			靈		向	奉
			扶			事

Phiên âm:

Sắc Nghệ An tỉnh An Thành huyện Giai Lạc xã Võ Kỳ thôn phụng sự bản cảnh khai cơ Dương Tướng Công chi Thần nhẫm trứ linh ứng hướng lai vị hữu dự phong tứ kim phi thừa.

Cảnh mệnh miễn niệm thần hưu trứ phong vi Dực Bảo Trung Hưng Linh Phù chi Thần.

Chuẩn nhưng cựu phụng sự Thần kỳ tương hựu bảo ngã lê dân. Khâm tai.

Thành thái thập lục niên thập nhất nguyệt nhị thập ngũ nhật.

Tạm dịch:

Sắc cho thôn Võ Kỳ, xã Giai Lạc, huyện An Thành, tỉnh Nghệ An, từ trước thờ cúng linh ứng Thần Dương Tướng Công, có công mở đất lập làng mở mang cơ nghiệp, mà chưa có sắc phong ban tặng. Việc như vậy không phải lắm thay.

Trẫm nghĩ mãi đến ơn Thần, nay ban tặng Dực bảo trung hưng linh phù chi Thần.

Chuẩn cho phép thờ cúng như cũ để Thần phù hộ che chở cho dân.

            Kính thay!

Thành Thái năm thứ 16, ngày 25 tháng 11 (1904)

IV. Phả Chí:

Đây là nội dung chủ yếu của cuốn Gia phả họ Dương, gồm nhiều phần. Chúng tôi tiến hành tóm tắt mỗi phần, cốt để mọi người hiểu ý nghĩa của mỗi phần, từ trang 8 đến trang 40 của bản chữ Hán.

1. Phần mở đầu: Gồm 38 chữ ghi về Dương Tướng Công

成

泰

十

七

年

正

月

十

五

日

武

旗

村

楊

族

子

孙

奉

事

本

境

開

基

楊

相

公

翊

保

中

興

靈

扶

之

神

祖

妣

神

位

Phiên âm:

Thành Thái thập thất niên chính nguyệt thập ngũ nhật Võ Kỳ thôn

Dương tộc tử tôn phụng sự.

Bản cảnh khai cơ Dương Tướng Công Dực Bảo Trung Hưng Linh Phù

Chi Thần.

Tổ tỷ thần vị.

Nghĩa:

Con cháu họ Dương thôn Võ Kỳ ghi gia phả thờ cúng Tổ Tiên, ngày 15 tháng Giêng năm Thành Thái 17 (1905): Tổ Dương Tướng Công có công mở mang điền thổ, kiến ấp lập dân, được vua Thành Thái sắc phong mỹ tự Dực bảo trung hưng linh phù chi thần, nghĩa là vị thần có công trợ giúp các triều đại vì sự hưng thịnh của đất nước.

Cùng Tổ Bà anh linh thần vị.

2. Thứ tự các đời:

– Thái Thủy Tổ Dương Tam Công, tự Xuân Quang Phủ quân. Thái Thủy Tổ tỷ Bằng Thị Huệ, Nguyễn Thị Thẩm Nhụ Nhân.

– Thủy Tổ Dương Nhất Công, tự Quán quân Tiên sinh.

Thủy Tổ tỷ Hoàng Thị Ức Nhụ nhân.

• Đệ Nhất thế Tổ – Tổ đời thứ 1, Dương Nhất Công, tự Thuần Dương Phủ quân. Tổ tỷ Nguyễn Thị, hiệu Trinh Tiết Nhụ nhân.
• Đệ Nhị thế Tổ – Tổ đời thứ 2, Dương Nhị Công, tự Phúc Nhiên Phủ quân. Tổ tỷ Đặng Ả Nương, hiệu Từ Mẫn Nhụ nhân.
• Đệ Tam thế Tổ – Tổ đời thứ 3, Dương Công Thủ Phủ quân. Tổ tỷ Thẩm Thị Thước, Lê Thị Hậu, Trần Thị Nga Nhụ nhân.
• Đệ Tứ thế Tổ – Tổ đời thứ 4, Dương Công Nghị Phủ quân. Tổ tỷ Trần Thị, hiệu Hòa Phả.
• Đệ Ngũ thế Tổ  – Tổ đời thứ 5, Dương Tướng Công, tự Công Truyền Phủ quân. Tổ tỷ Nhụ nhân.
• Đệ Lục thế Tổ – Tổ đời thứ 6, Dương Quý Công, tự Công Đằng Phủ quân. Tổ tỷ Lê Thị Thành, Nguyễn Thị Dưỡng, Trần Thị Hiến Nhụ nhân.
• Đệ Thất thế Tổ khảo – Tổ đời thứ 7, Dương Công Quán Phủ quân. Tổ tỷ Thẩm Thị Thái Nhụ nhân.
• Đệ Bát thế Tổ khảo – Tổ đời thứ 8, Dương Nhất Công, tự Công Xuyến Phủ quân. Giỗ 28 tháng Giêng. Tỷ Thẩm Thị Bảng Nhụ nhân. Giỗ 25 tháng Giêng.

Xin lưu ý:

Trong Phả ghi 10 đời, kể từ Thái Thủy Tổ đến đời thứ 8 (Đệ Bát thế Tổ) theo cách gọi của người viết phả. Khi lập bảng thứ tự này chúng tôi lấy mỗi đời một cụ (cụ ông và cụ bà) hoặc là xếp đầu mỗi đời, hoặc là cụ tiêu biểu của dòng họ, như cụ Dương Tướng Công tự Công Truyền chẳng hạn. Chi tiết xin xem bản gốc. Ngày cúng giỗ các cụ trong bảng thứ tự đầy đủ, chúng tôi chỉ thấy ghi cho hai cụ đời thứ 8. Các cụ còn lại được ghi ngày giỗ ở mục 4. Đối chiếu các cụ ở hai bảng này với nhau, chúng ta sẽ biết được các cụ có ngày giỗ ở mục 4 thuộc đời nào. Chẳng hạn, cụ đứng đầu danh sách ngày giỗ mục 4 có ngày giỗ 15 tháng 5 là cụ Thái Thủy Tổ, tự Xuân Quang và hai cụ bà Bằng Thị Huệ và Nguyễn Thị Thẩm. Qua đây có thể thấy được, hàng năm gia đình ông Dương Công Phán đội 10, Lăng Thành và họ Dương ở đây vẫn cúng giỗ cụ Thái Thủy Tổ của mình vào ngày này.

Trường hợp đáng lưu ý nữa là, cụ Dương Tướng Công – Dương Công Truyền xếp đời thứ 5 (Đệ Ngũ thế Tổ), tức thuộc đời thứ 6 tính từ cụ Thủy Tổ và đời thứ 7 tính từ cụ Thái Thủy Tổ. Tên gọi Dương Tướng Công chỉ là tên gọi chung với nghĩa là Ông Tướng Họ Dương, thường được sử dụng trong thờ cúng để tránh tên Húy.

Vì thế cụ Dương Thanh – Tướng đánh giặc Đường đầu thế kỷ 9 được con cháu Họ Dương Việt Nam xây dựng Ngôi đền thờ ở làng Văn Lang, xã Hưng Phúc, huyện Hưng Nguyên – Nghệ An, gọi là Đền Dương Tướng Công.

3. Danh sách cúng tiền tu tạo nhà thờ

Danh sách này gồm những người tự nguyện đóng góp thêm tiền để tu tạo nhà thờ họ do cháu nối dõi dòng họ Dương Xương ghi lại, ngày 17 tháng Hai năm Canh Tý (1900), đời vua Thành Thái.

Dương Công Oánh cúng 40 quan

Dương Công Tính cúng 30 quan

Dương Công Khang cúng 35 quan

Dương Công Vinh cúng 45 quan

Dương Công Đáng cúng 25 quan

Thiếu 75 quan, cháu trưởng Họ xuất.

4. Ghi ngày giỗ các đời họ nội :

          Dương Xương – Cháu nối dõi dòng họ, ghi lại 44 ngày giỗ các cụ – cụ ông, cụ bà các đời, các nhánh, chiếm khoảng ¼ số người có tên ở 8 đời ghi trong gia phả gốc. Các cụ Tổ đại diện 8 đời ở mục 2 cũng chỉ có Thái Thủy Tổ, Thủy Tổ, đời 1, đời 3, đời 4 và đời 8 có ghi ngày giỗ. Các cụ đời khác, kể cả cụ Dương Công Truyền đời 5 cũng không biết ngày giỗ.

Ghi ngày 3 tháng Ba năm Thành Thái 17 (1905).

5. Ngày giỗ Tổ họ ngoại :

         Ngoại tộc họ Nguyễn.

Giỗ cụ Tổ ông Nguyễn Quý Công tiên sinh ngày 18 tháng 4

Giỗ cụ Tổ bà Nguyễn Thị Chính thất ngày 4 tháng 6

Tiếp theo là 8 ngày giỗ các cụ tổ khác.

Dương Xương – cháu nối dõi, ghi ngày 3 tháng Ba năm Thành Thái 17 (1905).

6. Tu tạo các loại đồ thờ

Cháu nối dõi Dương Xương ghi ngày 3 tháng Ba năm Thành Thái 17 (1905), liệt kê 12 hạng mục đồ thờ được sửa chữa và sắm mới, kèm theo số tiền chi phí:

• Thần vị           30 quan (tiền)
• Cức sắc         12 quan
• Bát lô              20 quan
• Đôn to nhỏ     30 quan
• Chiêng           30 quan
• Kiếm              10 quan
• Long sắc       15 đồng bạc trắng (Đồng bạc trắng hoa xòe lưu hành từ cuối triều Nguyễn).

• Chúc bản       10 quan.

… …

Tổng số tiền chi phí là 220 quan và 15 đồng bạc trắng hoa xòe Đông Dương.

C. KẾT LUẬN

Qua phiên âm, dịch nghĩa cuốn gia phả, rồi biên soạn thành tài liệu này, chúng tôi rút ra một vài kết luận như sau:

1. Dương Tướng Công, có nghĩa là Ông Tướng mang họ Dương trong cuốn gia phả Họ Dương Lăng Thành có tên đầy đủ là Dương Công Truyền, có công phò giúp nhà Lê giải quyết việc quân lương, giúp dân khai phá đất hoang, lập làng, mở mang cơ nghiệp, được vua phong sắc.

2. Ngày 15 tháng 5 hàng năm, dòng Họ Dương Lăng Thành (xưa kia là Họ Dương Võ Kỳ) làm lễ cúng giỗ Thái Thủy Tổ khảo Dương Xuân Quang, tên tự Xuân Quang.

3. Viết gia phả lưu lại cho con cháu đời sau là truyền thống từ xa xưa ở nhiều vùng quê nước ta. Do gia phả viết bằng chữ Hán nên hạn chế sự hiểu biết về Tổ Tiên đối với con cháu thời nay. Ở không ít các gia đình, họ tộc cũng do ít hiểu biết về thứ tự các đời, các chi nhánh trên, dưới mà việc hiểu biết về truyền thống, công lao của Tổ tiên không đầy đủ, sao nhãng cả việc thờ cúng, đặc biệt ảnh hưởng đến việc xưng hô giao tiếp hàng ngày, ngay cả trong ngày giỗ Tổ, gây mất đoàn kết.

Bởi vậy, ngày nay, cùng với đẩy mạnh sưu tầm, dịch gia phả chữ Hán còn tiềm ẩn trong các gia đình, dòng họ, thì mọi nhà, mọi chi họ Dương nên tiến hành viết gia phả bằng chữ Việt dưới dạng đơn giản, dễ hiểu, biết đến đâu viết đến đấy, cốt nhất cần chính xác, rõ ràng; chưa đầy đủ thì bổ sung dần.

Ban nghiên cứu lịch sử Hội đồng Họ Dương Việt Nam sẵn sàng cộng tác cùng bà con với khả năng có thể khi bà con yêu cầu, trong công việc này.

                                                            Bắc Ninh, ngày 15 tháng 4 năm 2020

                                                                  Bài viết: Dương Văn Đảm

                                                                   Ảnh: Dương Việt Hòa