Dựng lại mạch nguồn – Chuyện về những người lập gia phả Dương Công Phủ

Giữa làng quê Mỹ Hiệp êm đềm, nay là xã Cù Lao Giêng, An Giang phủ thờ Dương Công Phủ không chỉ là nơi thờ tự tôn nghiêm của Dòng tộc Họ Dương, mà còn lưu giữ một báu vật vô giá: bản gia phả ghi lại 9 đời của dòng họ. Bản gia phả ấy không chỉ đơn thuần là những trang giấy chữ viết, những ô kẻ mà là cả một hành trình dài đầy gian nan, bền bỉ của những con người hết lòng vì cội nguồn.

Ý nghĩa của việc lập gia phả ở Phủ thờ Dương Công Phủ

Cho đến nay, khi được hỏi về người khởi xướng lập gia phả ở Phủ thờ Dương Công Phủ, chưa ai có thể nắm rõ tường tận. Chỉ biết rằng từ bao đời nay, bản gia phả ấy vẫn lặng lẽ treo trên bức tường phủ thờ, như một chứng tích linh thiêng, truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác. Tới các đời thứ 7, thứ 8 rồi thứ 9, nhờ công lao và tâm huyết của những người trong dòng tộc thì bản gia phả được viết tiếp, nối dài thành một “bản trường ca” bất tận. Nhìn vào từng dòng chữ, từng tên tuổi được cẩn trọng ghi lại, người ta không chỉ thấy một gia tộc có Tổ có Tông, mà còn cảm nhận được sự uy nghi, nề nếp và truyền thống rực rỡ của họ Dương.

Ý nghĩa lớn lao nhất của việc lập và gìn giữ gia phả chính là giữ lại mạch nguồn. Con người ta, dẫu có đi xa đến đâu, dẫu đời sống hiện đại có nhiều biến đổi, thì câu hỏi muôn thuở vẫn còn nguyên vẹn: “Ta từ đâu đến?”. Gia phả chính là lời đáp thuyết phục và trọn vẹn nhất. Nó cho con cháu biết rõ gốc gác, cội nguồn, để từ đó hình thành nên niềm tự hào và ý thức trách nhiệm đối với dòng tộc. Khi một đứa trẻ trong gia đình được dẫn đến phủ thờ, đứng trước tấm gia phả 9 đời, ánh mắt ngây thơ ấy sẽ sáng lên khi biết mình là một mắt xích trong một dòng chảy dài dằng dặc, có Tổ tiên khai sáng, có bao đời ông bà gìn giữ.

Gia phả Họ Dương – Di sản nhân văn, giáo dục và bền vững cội nguồn

Điều đáng quý hơn cả là tinh thần chu toàn và nhân văn được gửi gắm trong bản gia phả Họ Dương. Không chỉ lưu danh các bậc Tổ tiên theo dòng phụ hệ, gia phả còn trân trọng ghi nhận công lao của người con gái, người con dâu – những người đã thầm lặng sinh con, giữ lửa, nối dài huyết thống. Đây là điểm khác biệt, cho thấy một tầm nhìn tiến bộ: gia tộc không chỉ dựng nên từ công lao của đàn ông, mà còn được bồi đắp bởi sự hy sinh, vun vén của người phụ nữ. Nhờ đó, bản gia phả trở thành bức tranh toàn vẹn về Dòng tộc – nơi mọi vai trò đều được tôn vinh, mọi sự đóng góp đều được ghi nhận.

Vì vậy giá trị của gia phả không dừng lại ở lịch sử, nó còn mang tính giáo dục và định hướng cho con cháu mai sau. Đọc gia phả, người trẻ biết rằng mình đang thừa hưởng một di sản tinh thần quý báu, để từ đó sống xứng đáng hơn, tự hào hơn, và có trách nhiệm hơn với gia đình, với quê hương. Nhìn vào gia phả 9 đời, người ta thấy được cả một Dòng tộc không ngừng sinh sôi, phát triển, đóng góp cho cộng đồng. Và chính điều đó làm nên sự uy nghi, bền vững của phủ thờ Dương Công Phủ hôm nay – một nơi không chỉ thờ cúng tổ tiên, mà còn giữ lửa cho tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, để cội rễ mãi mãi xanh tươi.

Bà con Tộc Họ Dương Mỹ Hiệp (nay là xã Cù Lao Giêng) trước bản gia phả 9 đời

Gian nan tìm mạch tổ tiên

Sinh ra và lớn lên giữa vùng đất châu thổ Cửu Long, Thu An người cháu nội đồng thời cũng là cháu ngoại của Dòng Họ Dương sớm ý thức được giá trị của gia phả – sợi dây kết nối con cháu muôn phương với Tổ tiên. Nhưng để tiếp nối một gia phả 9 đời không phải chuyện dễ. Ông phải dày công lặn lội khắp nơi, dò hỏi người già, tra cứu những mảnh ghi chép xưa, nhặt nhạnh từng chi tiết rời rạc. Có những chuyến đi kéo dài hàng tháng, chỉ để tìm một tấm sắc phong cũ, một dòng chữ khắc trên bia đá hay ký ức của một bậc cao niên. Nhiều khi, ông phải đối diện với sự hoài nghi, thậm chí là nản lòng trước khoảng trống thông tin mịt mờ của lịch sử. Nhưng với sự kiên nhẫn và niềm tin vững chắc, ông từng bước chắp nối, phục dựng lại mạch nguồn.

Không chỉ riêng ông Thu An, hành trình phục dựng và nối dài gia phả Họ Dương còn có sự chung tay của biết bao tấm lòng trong Dòng tộc và cả bà con làng xóm. Những bậc cao niên với ký ức lưu giữ qua lời kể, những người con xa quê nâng niu từng tấm sắc phong, bức hoành phi, hay cả những thế hệ trẻ say mê tìm hiểu lịch sử… tất cả đã góp nhặt thông tin, tư liệu, lời chứng để bức tranh gia phả thêm đầy đặn, chính xác và sinh động. Chính sự hợp tác ấy đã biến công trình của một người thành di sản chung của cả cộng đồng, để từ nay phủ thờ Dương Công Phủ không chỉ lưu giữ một gia phả 9 đời, mà còn lưu giữ cả tinh thần đoàn kết, tình thân gắn bó của Họ Dương qua bao thế hệ. Nhờ vậy, di sản ấy sẽ mãi là báu vật truyền đời, tiếp tục soi sáng và gắn kết con cháu muôn phương.

Tìm nguồn gốc để viết thêm gia phả

Cội nguồn từ đảo Lý Sơn

Từ gia phả, ông Dương Công Tuyển, người con trai thứ hai của ông Dương Công Cai- Chánh tế Phủ thờ đã tìm ra manh mối quý giá: nguồn gốc của dòng họ Dương ở Mỹ Hiệp xuất phát từ đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi). Tổ tiên theo bước chân khai hoang, xuôi Nam mở cõi, rồi định cư nơi đất lành Mỹ Hiệp. Trải qua bao biến thiên của lịch sử, con cháu dần thất tán, nguồn gốc cội nguồn tưởng chừng chìm vào quên lãng. Thế nhưng nhờ bản gia phả 9 đời dày công tạo dựng, con cháu Họ Dương đã tìm thấy điểm tựa tinh thần, tìm thấy lời giải đáp cho câu hỏi muôn đời: “Ta từ đâu đến?”.

Sự hiển linh và kết nối thiêng liêng

Người trong dòng tộc kể lại rằng sau khi hoàn thành gia phả, ông Dương Công Quận đã nhiều lần hiển linh, như một minh chứng cho tấm lòng và công đức của ông. Chính từ bản gia phả ấy, con cháu Họ Dương ở Mỹ Hiệp đã có dịp kết nối với họ hàng cùng dòng tộc Dương Công trên khắp cả nước, đặc biệt là tại Lý Sơn – nơi khởi nguồn. Từ đây, những mối liên hệ thiêng liêng được hàn gắn, những nhịp cầu tình thân được dựng xây, để tiếng gọi dòng tộc vang vọng, nối liền quá khứ với hiện tại.

Họ Dương Mỹ Hiệp trước hình ảnh Gia phả 4 đời và nhà thò tổ của ông Dương Công Quận tại đảo Lý Sơn.

Ý nghĩa lớn lao

Gia phả 9 đời không chỉ là tài liệu lịch sử quý giá của riêng Họ Dương, mà còn là minh chứng cho tinh thần “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt. Nó giúp thế hệ trẻ hiểu rằng mình là mắt xích trong một dòng chảy liên tục, có gốc có rễ, có tổ có tông. Nhờ đó, lòng tự hào, ý thức trách nhiệm với gia đình và quê hương càng được bồi đắp.

Phủ thờ Dương Công Phủ hôm nay rực sáng hơn bởi không chỉ có khói hương tưởng niệm, mà còn có ánh sáng của tri thức, của tình dòng tộc được ông Dương Công Quận khơi nguồn. Câu chuyện về những người lập gia phả ở Mỹ Hiệp- Dương Công Phủ là một bài học về nghị lực, về tình yêu với cội nguồn, để con cháu mai sau tiếp bước, giữ gìn và lan tỏa truyền thống tốt đẹp ấy.

  Dương Bảo