Tìm hiểu Họ Dương hai huyện Trảng Bàng-Gò Dầu

Tìm hiểu Họ Dương hai huyện Trảng Bàng-Gò Dầu

     -Theo tài liệu lịch sử nhà Nguyễn để lại, nguyên vùng đất Trảng Bàng-Gò Dầu cách đây gần 300 năm về trước thuộc huyện Tân Bình và Thuận An của Gia Định trấn, sau đổi thành tỉnh Gia Định. Đến năm 1836 phủ Tây Ninh thuộc tỉnh Gia Định được thành lập. Phủ Tây Ninh có hai huyện là Quang Hóa và Tân Ninh. Khi đó vùng đất Trảng Bàng và Gò Dầu nằm trong huyện Quang Hóa, thuộc phủ Tây Ninh. Bấy giờ đã có hàng ngàn cư dân Việt từ miền Trung vượt biển vào Nam định cư dọc theo hai con sông Vàm Cỏ Đông và Sài Gòn sinh sống.

    -Theo truyền khẩu, lời kể của người xưa, một số tài liệu thất lạc của Đình Trung, Gia Bình, vào đầu thế kỷ 18, khoảng những năm 1700 đến 1720 có cụ Dương Tấn Phong nguyên từ trấn Quảng Nam vào khai hoang lập nghiệp tại vùng đất này thuộc ấp Chánh, xã Gia Bình, huyện Trảng Bàng. Từ hạt giống của cụ Tổ Dương Tấn Phong, trải qua thời gian Họ Dương đã phát triển, sinh sôi nẩy nở rất đông đảo tại ấp Chánh, xã Gia Bình. Đáng kể nhất đến đời cháu nội của cụ là cụ Dương Tấn Quá, Trùm cả của thôn Gia Bình, có công lập thôn Gia Bình và được dân chúng tôn vinh là Tiền hiền và thờ cúng tại Đình Trung Gia Bình. Đến nay lăng mộ của hai cụ Dương Tấn Phong và Dương Tấn Quá vẫn còn uy nghi tại nghĩa trang Bàu Cheo, Ấp Chánh, xã Gia Bình.

      Do đất Gia Bình chật, người đông, tộc Dương đã sinh sôi ngày càng đông đúc và tỏa đi rất nhiều nơi khác trong và ngoài tỉnh Tây Ninh, kể cả hải ngoại để sinh cơ, lập nghiệp. Vì vậy xã Gia Bình sau gần 300 năm hình thành và phát triển trở thành cái nôi của người Họ Dương trong toàn tỉnh Tây Ninh. Có thể nói ấp Chánh, xã Gia Bình được ví như một làng Dương Xá theo kiểu miền Bắc tại miền Nam. Đây là một đặc điểm rất thú vị của Họ Dương ở miền Nam mà ít ở đâu có được.
      Bên cạnh các hậu duệ cụ Dương Tấn Phong lập nghiệp tại hai huyện Trảng Bàng và Gò Dầu, về sau có thêm nhiều lưu dân khác đến định cư lập nghiệp trong dòng người ấy có nhiều người họ Dương….Đến hôm nay những người Họ Dương cùng sinh sống ở hai huyện Trảng Bàng, Gò Dầu đã thành anh em còn Dòng tộc.

Về vùng đất Trảng Bàng-Gò Dầu

      Huyện Trảng Bàng ngày nay có dân số hơn 155.000 người phân bố ở 10 xã và 1 thị trấn. Huyện Gò Dầu có dân số khoảng 140.000 người phân bố ở 8 xã và 1 thị trấn. Đây là hai huyện có chiều dày lịch sử có liên rất chặt chẽ từ xa xưa. Huyện Gò Dầu trước kia nằm trong huyện Trảng Bàng (năm 1836 đến năm 1954) năm 1955 được tách ra thành một huyện mới đến nay.  Chính vì vậy nhiều bà con họ Dương huyện Gò Dầu có quan hệ họ hàng gần gủi với họ Dương huyện Trảng Bàng. Hiện tại xã Phước Đông, huyện Gò Dầu  còn 7 ngôi mộ cổ của người họ Dương của xã Gia Bình,Trảng Bàng vẫn được con cháu hậu duệ chăm lom, hương khói.

Họ Dương tại Gia Bình huyện Trảng Bàng.

      Từ trước đến nay, tại xã Gia Bình, huyện Trảng Bàng các hậu duệ họ Dương hằng năm có tiến hành nghi thức cúng Việc Lề (nơi khác gọi là cúng Nhật Lệ), một nghi thức cúng tổ tiên riêng biệt chỉ dành cho con cháu Họ Dương có gốc tại xã Gia Bình. Nghi thức được tiến hành vào ngày 24 tháng 04 âm lịch tại nhà riêng của cụ Dương Tấn Lối. Tại lễ cúng Việc Lề, có hàng trăm con cháu họ Dương về dự với lễ vật dâng cúng lên Tổ tiên đơn sơ như cá lóc nướng ám, hoa quả, trái cây…để tưởng nhớ đến thời kỳ khai cơ ban đầu đầy gian khó của các cụ Tổ. Đến nay nghi thức vẫn tiến hành tại tư gia ông Dương Tấn Lũy, là con trai của cụ Dương Tấn Lối, nhưng nghi thức chuyển sang cúng chay theo nghi lễ của đạo Cao Đài.

     Năm 2011, một số con cháu họ Dương thuộc nhánh cụ Dương Tấn Lăng (cháu nội cụ Dương Tấn Quá) đã xây dựng Đền thờ họ Dương tại ấp Chánh, xã Gia Bình để thờ cúng các cụ tổ Họ Dương trong xã. Năm 2012 đại diện con cháu họ Dương đã tổ chức hội nghị thống nhất thành lập Hội đồng Dương tộc Gia Bình để đoàn kết, tập hợp con cháu; đồng thời chọn thêm ngày Mồng 10 tháng Ba âm lịch hằng năm làm ngày Giỗ Tổ họ Dương Gia Bình để con cháu có cơ hội gặp mặt đông đủ... Từ đó đến nay, vào ngày 10 tháng Ba âm lịch, con cháu họ Dương gốc xã Gia Bình từ mọi miền đất nước, chủ yếu tại Tây Ninh và TP. Hồ Chí Minh đều trở về đây tham dự Lễ giỗ tổ trang trọng này.

    Trong những năm gần đây Họ Dương tại huyện Trảng Bàng đã  kết nối (năm 2013) và  bước đầu tham gia vào các hoạt động dòng tộc của họ Dương Việt Nam năm 2016, 2017 đã cử đại biểu tham dự Lễ hội mùa Xuân Họ Dương Việt Nam tại Bắc Ninh, Đà Nẵng.

Đức Bảo