Họ Dương – Dòng tộc có nhiều công lao to lớn đóng góp cho sự nghiệp bảo vệ, xây dựng nền độc lập, tự chủ của dân tộc

Trong tiến trình Lịch sử của dân tộc, Họ Dương Việt Nam luôn đồng hành cùng trăm họ trong sự nghiệp dựng nước, giữ nước, xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Nhìn lại lịch sử đấu tranh giành quyền tự chủ của dân tộc, Họ Dương là Dòng tộc có nhiều công lao, đóng góp to lớn.

Theo chính sử, dưới thời thuộc Đường vào năm Nguyên Hòa (806 – 820) có cuộc khởi nghĩa Dương Thanh, một thủ lĩnh người Việt dòng dõi Hào trưởng lâu đời, làm Thứ sử Châu Hoan (Nghệ An, Hà Tĩnh ngày nay) rất có uy tín trong nhân dân đã nổi dậy giết Lý Tượng Cổ, tôn thất nhà Đường nổi tiếng hung tàn và ác độc sang cai trị nước ta, cùng con là Dương Trí Liệt chiếm giữ thành Tống Bình (Hà Nội ngày nay). Nhà Đường đã nhiều lần đem quân đàn áp. Cuộc khởi nghĩa thất bại Dương Thanh và con trai Dương Trí Liệt bị giết. Hành động yêu nước, thương dân của thủ lĩnh Dương Thanh đã mở đầu cho trang sử vẻ vang của Dòng Họ Dương từ những năm đầu thế kỷ thứ IX.

Đầu thế kỷ thứ X, nhà Đường suy yếu, Hào trưởng họ Khúc người Việt ở Hồng Châu (Hải Dương ngày nay) đã chiếm giữ Giao Châu tự xưng là Tiết Độ Sứ xây nền tự chủ kéo dài gần 30 năm mới bị quân Nam Hán đánh bại, Khúc Thừa Mỹ bị bắt đưa về Quảng Châu. Một tướng cũ của họ Khúc là Dương Đình Nghệ đã nhận 3000 sỹ tử làm con nuôi, đều mang Họ Dương lấy Làng Giàng (Dương Xá, xã Thiệu Dương, Thiệu Hóa, Thanh Hóa) làm trung tâm kháng chiến, tập hợp anh tài của cả nước, dấy binh đánh đuổi quân Nam Hán, khôi phục lại quyền tự chủ cho đất nước năm 931, tạo điều kiện để giành độc lập cho nước nhà về sau. Dương Đình Nghệ là người khởi đầu cơ nghiệp của Họ Dương đối với đất nước trong suốt 6 năm. Kế tục sự nghiệp của ông, Ngô Quyền con rể ông với trận đại thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng cuối năm 938 đã kết thúc hoàn toàn thời kỳ mất nước kéo dài hơn 1000 năm dưới ách thống trị của phương Bắc. Ngô Quyền xưng vương – Một thời kỳ độc lập lâu dài của đất nước được bắt đầu.

Triều đại Đinh – Lê (970 – 1009): Thái hậu Dương Vân Nga trở thành chính khách có một không hai trong lịch sử Việt Nam ở thế kỷ thứ X. Người trợ giúp Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân; Hoàng Thái Hậu nhiếp chính khi Đinh Tiên Hoàng bị giết hại, Đinh Toàn còn nhỏ chưa đủ cương quyền gánh vác việc giang sơn, Người đã có quyết định sáng suốt đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên lợi ích gia đình, dòng tộc trao áo Hoàng Bào cho Lê Hoàn thập đạo Tướng quân, thống lĩnh đại quân dẹp yên nội loạn, ngoại xâm để đất nước được thanh bình.

Triều đại nhà Lý (1010 – 1225): Tiến hành chống Tống xâm lược, xây dựng đất nước hưng thịnh lâu dài, Họ Dương có thừa Tướng quốc công Dương Đình Tiến và Dương Bình giúp Vua Lý Thái Tông dẹp loạn Ba vương ⁽¹⁾; Dương Hoán kế nghiệp Đế Vương; Dương Tự Minh giúp Vua Lý Anh Tông bảo vệ biên cương tổ quốc được nhân dân tôn vinh là “Thánh Đuổm”, “Tự tỏa sáng ” trên vùng đất của dân tộc ở Phú Lương – Thái Nguyên.

Tượng thờ Vua Lý Thần Tông – Dương Hoán

Triều đại nhà Trần (1225 – 1400): Ba lần đánh thắng quân Nguyên Mông xâm lược. Họ Dương có các danh tướng, danh thần: Dương Công Đán, Dương An Dưỡng tổ chức dân binh, thực hiện kế sách “Vườn không nhà trống”, để chiến thắng kẻ thù, bảo vệ nền “Hào khí Đông A” khiến giặc Nguyên Mông khiếp sợ.

Triều đại nhà Lê (1418 – 1527): Trong cuộc kháng chiến chống giặc Minh khi Lam Sơn dấy nghĩa Họ Dương có Thượng tướng quân Dương Công Đình đầu quân tụ nghĩa chống giặc xâm lăng. Sau 10 năm Lê Lợi phất cờ khởi nghĩa chống giặc Minh thắng lợi Họ Dương có các danh tướng danh thần: Dương Huyền Trung, Dương Đức Nhan, Dương Trực Nguyên đã đóng gớp nhiều công sức cho chiến thắng giặc Minh và tích cực tham gia vào sự nghiệp phát triển đất nước biên soạn Lịch sử, Văn chương và trở thành những Dương xuyên hầu, Hình bộ hữu Thị Lang – trong “nhị thập bát tú” phụ trách biên soạn thiên văn, Lịch sử phát triển nền văn hiến của dân tộc Việt Nam.

Triều đại nhà Mạc – Lê Trung Hưng – Tây Sơn (1527 – 1802): Thời kỳ Trịnh – Nguyễn phân tranh, giặc Thanh xâm lược nước ta Họ Dương đã có Thượng tướng quân: Dương Xân, Dương Hạp, Dương Trí Tri, Dương Duy Nhất và Đô đốc Dương Công Tào giúp Vua Quang Trung dẹp yên nội loạn, đại phá quân Xiêm, quân Thanh thống nhất đất nước.

Triều đại nhà Nguyễn (1802 – 1945): Nước Việt Nam, lại rơi vào thời kỳ Pháp thuộc sau khi Nguyễn Ánh tiêu diệt Tây Sơn (1802), Họ Dương đã có nhiều sỹ phu yêu nước tham gia các phong trào “Cần Vương”, “Đông Kinh Nghĩa Thục” và “Duy Tân” mà điển hình là: Dương Duy Thành, Dương Quang Phổ, Dương Bá Trạc, Dương Doãn Am, Dương Khuê, Dương Đình Lúc, Dương Văn Nhã, Dương Văn Hạnh và Dương Văn Điển (lãnh Điển) đã thể hiện tinh thần quật cường, anh dũng chiến đấu hy sinh để cứu dân, cứu nước.

Thời đại Hồ Chí Minh: Họ Dương lại có rất nhiều nhà yêu nước, chiến sĩ cách mạng tham gia vào các phong trào “Xô viết Nghệ Tĩnh”, “Nam kỳ khởi nghĩa” … đăc biệt là đã tham gia vào 2 cuộc kháng chiến đánh thắng 02 đế quốc to là Pháp và Mỹ xâm lược giành lại độc lập tự do thống nhất đất nước. Nhiều người đã trở thành Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng lao động như: Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Dương Quảng Châu, Dương Văn Nội, Dương Văn Hội…

Thời kỳ kháng chiến chống Pháp: Dương Chí Uyển, Dương Đức Thắng, Dương Thanh Bình, Dương Minh Châu, Dương Như Thực, Dương Văn Ngọc, Dương Quang Bổ và Dương Công Sửu…

Dương Đức Quảng

Phó Ban Nghiên cứu lịch sử