Diễn viên chèo Dương Thị Hòa: “Chưa từng hối hận vì đã chọn nghệ thuật chèo”

Giành Huy chương Bạc tại Cuộc thi tài năng trẻ diễn viên chèo toàn quốc năm 2020, đó là kết quả của quá trình khổ luyện nghiên túc, là dấu khẳng định tài năng, triển vọng của một diễn viên chèo. Thế nhưng, khi nói về phần thưởng cao quý này diễn viên Dương Thị Hòa – Nhà hát chèo Ninh Bình cho rằng đấy là một sự may mắn của bản thân. May mắn vì được các thầy cô giỏi nghề và tâm huyết truyền dạy, may mắn vì được làm việc trong môi trường chuyên nghiệp, được tạo điều kiện để tham dự các cuộc thi.

Mối duyên với chèo

Sinh năm 1996 ở vùng đất bán sơn địa xã Gia Thủy, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình, bố mẹ Dương Thị Hòa đều làm nông nghiệp, trong nhà cũng không có ai theo nghệ thuật. Thế nhưng, từ nhỏ Dương Thị Hòa rất thích hát, múa và thường xuyên tham gia đội văn nghệ của lớp, của trường. Với vai trò lớp trưởng, liên đội trưởng, lại có năng khiếu hát múa, Hòa từng tham dự và đạt nhiều giải tại các cuộc thi văn nghệ do trường và địa phương tổ chức. Mặc dù vậy, ước mơ của Hòa thuở cắp sách đến trường là trở thành cô giáo, chứ chưa bao giờ có ước mơ làm nghệ thuật, bởi Hòa biết ở quê rất khó phát triển. “Dù sinh ra ở Ninh Bình, vùng đất thuộc “chiếng chèo Nam”, nơi được coi là đất tổ của chèo, nhưng đối với em chèo vẫn là một khái niệm xa lạ. Giống như nhiều bạn trẻ khác, em thích nghe và hát những ca khúc hiện đại, chưa bao giờ nghe một điệu chèo, càng không nghĩ có ngày mình sẽ gắn bó với bộ môn nghệ thuật truyền thống này. Từ nhỏ ước mơ của em là trở thành cô giáo, chưa bao giờ nghĩ có ngày mình trở thành diễn viên ” – Hòa tâm sự.

Nhưng giống như một mối cơ duyên, Hòa đến với chèo, yêu mến và ngày càng gắn bó với bộ môn nghệ thuật truyền thống này. 7 năm trước, năm 2014, khi Hòa vừa tốt nghiệp cấp 3 thì đúng dịp Nhà hát chèo Ninh Bình tuyển sinh lớp năng khiếu nghệ thuật để đào tạo đội ngũ diễn viên kế cận cho đơn vị. Bố mẹ Hòa biết được thông tin đã động viên Hòa đăng ký dự tuyển. Ban đầu Hòa hơi ngại ngần vì thiếu tự tin nhưng được bố mẹ cổ vũ Hòa quyết định ghi danh thi tuyển. Xuất sắc vượt qua hai vòng thi tuyển, Hòa trở thành học viên của lớp năng khiếu, được đào tạo và trở thành diễn viên của Nhà hát chèo Ninh Bình.

Những ngày mới đến với nghệ thuật chèo, Hòa cảm thấy rất mơ hồ, bởi chưa có hiểu biết về loại hình sân khấu này. Khi bắt đầu học tập và được tìm hiểu, học những làn điệu chèo, những trích đoạn chèo Hòa cảm thấy loại hình này thực sự rất hay, rất ý nghĩa, nhanh chóng hứng thú với chèo và không ngừng khổ luyện để trở thành một diễn viên chèo thực thụ.

Đặc trưng của chèo là một loại hình sân khấu kịch hát đậm đà tính dân tộc, với sự kết hợp nhuần nhuyễn của hàng loạt yếu tố: hát, múa, nhạc, kịch mang tính nguyên hợp vô cùng độc đáo. Diễn viên phải hát đúng với các làn điệu chèo, nói phải tròn vành rõ chữ và có sức truyền cảm, đồng thời kết hợp nhuần nhuyễn kỹ thuật diễn xuất “thanh, sắc, thục, tinh, khí, thần”, thể hiện rõ nét tình cảm, tính cách, tâm lý của nhân vật. Chính vì vậy, diễn viên không chỉ học hát mà còn phải học múa, học cách diễn xướng. Lúc mới tiếp xúc với loại hình sân khấu này Hòa cảm thấy… khó vì sinh ra và lớn lên ở quê, giọng nói mang đậm chất địa phương. Những ngày đầu bước lên sân khấu, cái khó nhất với Hòa là không được sử dụng giọng địa phương, phải tập hát và thoại bằng giọng chuẩn. “Đứng trên sân khấu mà vẫn hát và thoại bằng tiếng địa phương nghe rất quê, không có sự chuyên nghiệp. Em phải để ý và sửa rất khó khăn!”. Được sự quan tâm, dạy dỗ chỉ bảo tận tình của các thầy cô, Ban lãnh đạo Nhà hát cùng với sự hậu thuẫn của gia đình Hòa đã vượt qua mọi khó khăn, từng bước hoàn thiện bản thân và trở thành một diễn viên thực thụ của Nhà hát chèo Ninh Bình.

Quả ngọt từ khổ luyện

7 năm làm quen và gắn bó với chèo, từ một cô bé chưa từng nghe một làn điệu chèo Hòa đã trở thành một cô diễn viên duyên dáng, có thể thể hiện nhiều làn điệu chèo, nhiều vai diễn chèo đa dạng. Tại Cuộc thi tài năng trẻ diễn viên chèo toàn quốc năm 2020 diễn ra tại Hà Nam, Hòa đăng ký tham dự với vai diễn Thị Nở trong trích đoạn chèo “Đôi lứa xứng đôi”. Đây là một vai diễn chèo hiện đại rất khó, bởi nhân vật Thị Nở không còn xa lạ với khán giả qua tác phẩm văn học và màn ảnh nhỏ. Thị Nở tuy là cô gái xấu xí, thô kệch, hơi “dở người” nhưng lại có trái tim rất nhân hậu. Diễn viên vào vai này phải làm thế nào để diễn mà như không diễn, để khán giả cảm nhận được một Thị Nở dù xấu xí, cục mịch, ngây ngô nhưng rất đáng yêu, chân thật. Đặc biệt phải đẩy được cảm xúc của khán giả lên cao trào để cảm nhận được tình cảm đôi lứa trong sáng của Thị Nở dành cho Chí Phèo. Nhờ sự tập luyện nghiêm túc, tỉ mỉ, Hòa đã thể hiện thành công vai diễn Thị Nở và giành Huy chương Bạc. Lúc được gọi tên lên bục nhận giải Hòa không tin vào tai mình, bởi Hòa nghĩ mình là cô diễn viên trẻ tuổi, còn non nớt trong nghề, khó mà giành được giải thưởng. Trước khi thi Hòa xác định đây là dịp để bản thân mình trưởng thành và lớn hơn trong nghề chứ không nghĩ sẽ đạt được thành tích. Hòa bảo: “Đó là sự may mắn lớn đối với em, giúp em tự tin vào bản thân mình hơn. Dù chưa phải là giải thưởng cao nhất nhưng em tự hào vì đã không phụ công các thầy cô đã tận tình dạy dỗ, chỉ bảo em. Đặc biệt đây cũng là món quà mà em dành tặng cho bố mẹ, cho những người thân yêu trong gia đình luôn dõi theo em từng bước đi”.

Đạt giải trong cuộc thi Tìm kiếm tài năng trẻ diễn viên chèo là một phần thưởng cao quý, không chỉ Hòa mà tất cả các nghệ sĩ trẻ đều mong muốn đạt được. Nhưng với Hòa, một điều quan trọng hơn khi tham gia Liên hoan, đó là được giao lưu, học hỏi với các đồng nghiệp từ các đoàn bạn. Được xem các bạn nghệ sĩ diễn trên sân khấu, đấy chính là cơ hội lớn để học hỏi kinh nghiệm đối với những người nghệ sĩ trẻ như Hòa. Hòa tâm sự: “Theo em Cuộc thi tài năng trẻ diễn viên chèo toàn quốc mang lại hiệu quả rất lớn đối với nghệ thuật chèo. Đây là cuộc thi quan trọng dành cho các diễn viên trẻ thuộc bộ môn chèo. Cuộc thi là dịp để tuyên truyền nhằm bảo tồn và phát huy truyền thống nghệ thuật dân tộc, nhờ sức trẻ và sự lan tỏa khiến mọi người chú ý tới và cùng tìm hiểu yêu thích nghệ thuật chèo. Đồng thời cuộc thi khích lệ những diễn viên trẻ cần cố gắng nỗ lực và phát huy hơn nữa để phát triển nghệ thuật thuật chèo, không để nó bị mai một. Đồng thời cuộc thi cũng là nguồn động viên cho các cơ quan nghệ thuật, thúc đẩy các đơn vị nghệ thuật tiếp tục đào tạo các bạn trẻ kế tục và phát triển nghệ thuật dân tộc”.

Không hối hận vì chọn chèo

Với mỗi người nghệ sĩ, khi chọn bước theo con đường nghệ thuật là lựa chọn con đường đầy chông gai, bởi để bước được đến con đường trải hoa hồng phải trải qua rất nhiều khổ luyện, phải đổ không ít mồ hôi và nước mắt. Đặc biệt, với các nghệ sĩ  gắn bó với các bộ môn nghệ thuật truyền thống thì càng khó khăn, vất vả hơn, thế nhưng cô diễn viên trẻ Dương Thị Hòa nói rằng, bản thân chưa từng hối hận vì đã chọn và theo đuổi con đường nghệ thuật chèo. Bởi như Hòa nói, có đến với chèo, được sống hết mình với chèo mới thấy được sức sống, vẻ đẹp và sự cuốn hút của nghệ thuật chèo. Là một diễn viên trẻ, Hòa muốn góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào công cuộc giữ gìn và bảo tồn và phát huy tinh hoa văn hóa nghệ thuật dân tộc. “Đúng là làm một người nghệ sĩ chèo nói riêng và các bộ môn nghệ thuật truyền thống nói chung thường được ít người biết đến hơn các loại hình nghệ thuật hiện đại. Nhưng chèo cũng có nhiều nghệ sĩ nổi tiếng được nhiều người biết đến như NSND Thúy Mùi, NSND Thanh Ngoan, NSND Hồng Ngát, NSND Thúy Ngần, NSND Tự Long… và rất nhiều nghệ sĩ khác mà không thể kể hết tên. Hơn nữa, chúng em không làm nghề để người khác biết đến mà chúng em làm vì yêu nghề và muốn lan tỏa sức trẻ của mình tới mọi người xung quanh để mọi người và cả xã hội cùng chúng em yêu chèo. Giờ chèo đã gắn bó với em như máu thịt. Nhạc mới em có thể nghe một hai lần là chán, nhưng với những làn điệu chèo, em có thể nghe cả ngày, cả tháng mà vẫn cảm thấy những câu từ, những giai điệu vô cùng sâu sắc và ý nghĩa” – Hòa cho biết.

Hỏi về dự định sắp tới, Hòa bẽn lẽn: “Điều em mong muốn đó chính là hoàn thành tốt vai trò diễn viên của mình tại Nhà hát chèo Ninh Bình, được làm nghề, được tham gia những vai diễn, những vở diễn hay, có sức lan tỏa. Em cũng sẽ không bỏ lỡ tất cả các cuộc thi dành cho chèo, để khẳng định bản thân mình, và trên hết là được giao lưu học hỏi với các bạn nghề để khả năng của mình được nâng cao hơn. Em mong muốn và hy vọng sắp tới mình sẽ có một vai diễn sẽ thành công hơn vai diễn Thị Nở”.

25 tuổi đời, 7 năm tuổi nghề, Hòa còn rất trẻ để tiến xa hơn trên con đường nghệ thuật. Tôi tin, với sự nỗ lực, không ngừng học hỏi, đặc biệt là tình yêu cháy bỏng dành cho chèo, Hòa sẽ gặt hái được thật nhiều thành công để đóng góp cho nghệ thuật chèo, và để thực hiện mong muốn của Hòa “góp phần vào việc lan tỏa, gìn giữ và phát triển nghệ thuật chèo – một hình thức sân khấu độc đáo của dân tộc Việt Nam.

Dương Phạm Ngọc