Dương Thị Hoài Thu – người phụ nữ nặng lòng với dân ca quan họ

Tôi gặp chị Dương Thị Hoài Thu (SN 1979), cán bộ Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện Việt Yên (Bắc Giang) trong cái nắng gay gắt giữa những ngày tháng Bảy. Cùng lúc đảm nhận đạo diễn ba chương trình, hội thi lớn để chuẩn bị trình diễn song chị vẫn thu xếp thời gian để chia sẻ chuyện nghề mà bao năm lặng thầm cống hiến. 

Vẹn toàn việc chung

Là người yêu thích văn nghệ từ nhỏ, tốt nghiệp Khoa Sư phạm âm nhạc, Trường Trung cấp Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Giang năm 2000, cô gái quê ở xã Minh Đức (Việt Yên) về công tác tại Trường Tiểu học Đông Lỗ (Hiệp Hòa), rồi Trường Tiểu học Quảng Minh. Năm 2009, chị được điều động về dạy tại Trường Tiểu học thị trấn Bích Động (cùng huyện Việt Yên). Từ năm 2017 đến nay, chị công tác tại Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện.

17 năm dạy học là chừng ấy năm chị Thu góp sức vào phong trào văn nghệ của ngành giáo dục khi đảm trách vai trò đội trưởng đội văn nghệ Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện. Chị đã quy tụ rất nhiều giáo viên dạy âm nhạc, hạt nhân văn nghệ ở các xã, thị trấn và đông đảo học sinh tham gia các cuộc thi, hội diễn văn nghệ, giành các giải cao, như: “Tiếng hát nhà giáo”, “Hội diễn nghệ thuật quần chúng”, “Liên hoan dân ca quan họ”, “Em yêu làn điệu dân ca”, “Giai điệu tuổi hồng”… do huyện, tỉnh tổ chức.

Với mong muốn truyền cảm hứng, tình yêu quan họ cho lớp trẻ, năm 2008, như một cơ duyên, chị Nguyễn Thị Thành Thực, Giám đốc Công ty cổ phần Bagico và chị Thu đồng sáng lập Câu lạc bộ (CLB) Quan họ Bagico. Đây là mái nhà chung – nơi quy tụ, truyền dạy hát quan họ miễn phí cho các em nhỏ trên địa bàn huyện và một số địa phương lân cận.

Năm 2009, dân ca quan họ được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, tỉnh Bắc Giang nói chung, huyện Việt Yên nói riêng đã đặc biệt quan tâm đến công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản. Mô hình CLB Quan họ Bagico được coi là những viên gạch đặt nền móng thúc đẩy phong trào hát quan họ trong giới trẻ của huyện và nhiều địa phương khác.

Chị Thu chia sẻ, thành lập được CLB đã khó song làm sao để các em yêu thích, ham học, gìn giữ, phát triển những làn điệu dân ca quan họ, tạo sức lan tỏa trong cộng đồng còn khó hơn. Với vai trò chủ nhiệm CLB, ngoài trực tiếp dạy các em lề lối hát, phong cách biểu diễn, chị Thu tích cực vận động thêm nhiều liền anh, liền chị ở các thôn, xóm trong huyện tham gia hỗ trợ về chuyên môn nghệ thuật. Đối tượng tham gia sinh hoạt chủ yếu là học sinh các trường tiểu học và THCS.

Để phong trào hát quan họ lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng, Ban Chủ nhiệm CLB phối hợp với nhiều nhà trường, chính quyền các xã, thị trấn tuyên truyền, khuyến khích thành lập các CLB dân ca quan họ. Vào dịp hè hằng năm, khi hầu hết giáo viên gác lại giáo án thì với chị Thu đây lại là khoảng thời gian bận rộn nhất. Hình ảnh cô giáo Thu đội nắng hè cùng các nghệ nhân, liền anh, liền chị ở các xã đến từng thôn xóm vận động thành lập các CLB và dạy hát quan họ cho các em không còn xa lạ.

Dưới sự dìu dắt của chị và các nghệ nhân, hơn 10 năm qua, đã có biết bao em nhỏ trở thành sinh viên, giảng viên trong ngành nghệ thuật dân gian, đạt nhiều giải cao trong các cuộc thi hát dân ca; nhiều em đi theo con đường nghệ thuật chuyên nghiệp, tiếp tục “truyền lửa” đam mê quan họ cho các thế hệ sau. Anh Nguyễn Anh Tuấn (SN 1997), quê ở xã Ninh Sơn (Việt Yên) là người được chị Thu dạy hát quan họ tại CLB Quan họ Bagico từ khi học tiểu học.

5 năm liền, tại hội thi “Em yêu làn điệu dân ca” do huyện tổ chức, Anh Tuấn đều giành giải Nhất. Sau khi tốt nghiệp lớp chuyên ngành biểu diễn dân ca quan họ tại Trường Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Giang, anh thường xuyên biểu diễn nhiều nơi trong và ngoài tỉnh. Hiện nay, anh trở về quê hương tiếp tục truyền dạy quan họ miễn phí cho các em ở nhiều CLB khác. “Tôi được cô Thu truyền cảm hứng, giảng dạy cái hay, cái đẹp của quan họ; biết lấy hơi, nhấn nhả ca, từ trong mỗi làn điệu. Tôi luôn biết ơn người thầy đầu tiên ấy”, anh Tuấn nói.

“Góp mật cho đời”

Cuộc nói chuyện giữa tôi và chị Thu liên tiếp gián đoạn bởi những cuộc điện thoại trao đổi công việc. Chị tâm sự, hơn một tháng qua, chị được giao nhiệm vụ dàn dựng, tổng đạo diễn ba chương trình văn nghệ, trong đó lấy quan họ làm chủ đạo, gồm: Chung khảo sân chơi “Tiếng hát măng non Quan họ Bắc Ninh mở rộng 2020”; Liên hoan giai điệu sơn ca lần thứ 5 năm 2020 “Giai điệu tuổi thần tiên” do VOV3 – Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức và chương trình văn nghệ chào mừng Đại hội Đảng bộ huyện Việt Yên lần thứ XXIII.

Chị Thu chia sẻ, với những chương trình, hội thi lớn, vất vả chuyên môn đã đành song áp lực cũng rất nhiều. “Những chuyến đi xa, nhất là sát ngày biểu diễn, chúng tôi phải quản lý chặt chẽ việc ăn uống của các cháu. Nếu không may có em bị đau bụng hay ốm sốt, sẽ hỏng hết chương trình”, chị Thu nói.

Ông Nguyễn Văn Thư, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện Việt Yên cho biết, hiện toàn huyện đã thành lập được 74 CLB quan họ ở 17 xã, thị trấn. 10 năm qua, hàng nghìn thiếu nhi của huyện Việt Yên tham gia sinh hoạt, được truyền dạy quan họ miễn phí; nhiều trường học thành lập các CLB dân ca quan họ, duy trì hoạt động đều đặn. Tại các cuộc thi, hội diễn, sân chơi lớn về nghệ thuật, huyện Việt Yên luôn mang đến những chương trình quan họ đặc sắc và giành nhiều giải cao, tạo ấn tượng tốt đẹp trong lòng công chúng.

Năm 2019, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam xác lập “Chương trình truyền dạy hát dân ca quan họ cho thiếu nhi diễn ra liên tục trong nhiều năm nhất” cho UBND huyện Việt Yên và Công ty cổ phần Bagico. Thành quả đáng tự hào ấy, có công sức đóng góp rất lớn của chị Dương Thị Hoài Thu.

Từ khi Công ty cổ phần Bagico bàn giao mô hình CLB dạy hát quan họ về Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện quản lý năm 2018, chị Thu được lãnh đạo đơn vị giao tiếp tục phụ trách hoạt động và lấy tên là CLB Văn hóa dân gian huyện Việt Yên. CLB quy tụ cả người lớn, trẻ em tham gia với nhiều thể loại, như: Dân ca quan họ, chèo, ca trù.

Dạy hát miễn phí, không một chút thù lao, thường xuyên giao lưu, trao đổi, học tập về nghiệp vụ, tích cực đi cơ sở, quỹ thời gian dành cho gia đình rất ít song tình yêu dành cho nghệ thuật của chị luôn cháy bỏng. Về những kỷ niệm đáng nhớ, chị Thu chia sẻ: “Những năm tháng dạy học miễn phí tại CLB Bagico, vì chồng công tác xa nhà, ròng rã 5 năm liền, thường cứ vào thứ Bảy, Chủ nhật hoặc những tháng hè, tôi lại phải đưa theo cậu con trai đang học lớp 1 đến CLB, vừa trông con, vừa dạy các em nhỏ. Đến lớp 5 cháu mới thôi theo mẹ”.

Hay một kỷ niệm khác, chương trình văn nghệ đêm giao thừa đón xuân Canh Tý 2020 mưa như trút nước, chị và các ca sĩ, nhạc công đã không phụ lòng khán giả, biểu diễn trọn vẹn chương trình. Khi về nhà, người mệt lả, đồng hồ đã điểm gần 2 giờ sáng.

Do đặc thù công việc, nhiều năm qua, chị hiếm khi được đón giao thừa tại nhà. Việc sửa soạn mâm cơm chiều 30 Tết hay cúng giao thừa phần lớn do bố chồng, chồng lo liệu. “Ngày cuối tuần muốn cùng chồng con về quê chơi song những ngày đó lại thường bận rộn nhất nên nhiều khi mình đành gác lại. Rất may cả gia đình đều chia sẻ, ủng hộ công việc tôi đang làm”, chị Thu nói.

Như “con ong góp mật cho đời”, khi được nhận những tấm bằng khen, giấy khen của Chủ tịch UBND tỉnh, huyện trao tặng, chị vẫn khiêm tốn nói rằng, đó là công sức của tập thể, đồng nghiệp, bạn bè, cộng sự, các em thiếu nhi, phụ huynh- những người đã luôn sát cánh, đồng hành cùng chị bao năm tháng. Điều chị cảm thấy tâm đắc nhất sau mười mấy năm công tác, gắn bó với công việc đó là truyền cảm hứng cho nhiều đàn em về tình yêu quan họ, gắn kết được hoạt động của những làng quan họ và các CLB với nhau, thúc đẩy phong trào ca hát, góp phần bảo tồn, lan tỏa giá trị di sản quý báu này.

Nguồn: Báo Bắc Giang