Lễ kỷ niệm 515 năm ngày sinh Trạng nguyên Dương Phúc Tư

Ngày 12 – 13/12/2020, tại xã Lạc Đạo, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên, dòng Họ Dương xã Lạc Đạo đã tổ chức Lễ kỷ niệm 515 năm ngày sinh Trạng nguyên Dương Phúc Tư.

Về dự chúc mừng buổi lễ kỷ niệm, đại diện chính quyền địa phương có bà Đào Chuyên Viên – cán bộ Phòng Văn hóa huyện Văn Lâm, ông Sái Anh Khoa – Phó Bí thư – Chủ tịch UBND xã Lạc Đạo. Đến dự buổi lễ còn có ông Dương Trung Quốc – Phó Chủ tịch Hội đồng Họ Dương Việt Nam – Phó Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, ông Dương Xuân Thìn – nguyên Tổng thư ký hội đồng họ Dương Việt Nam – nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Họ Dương Việt Nam, ông Dương Mạnh Hà – Chủ tịch Hội đồng Họ Dương tỉnh Hải Dương. Về phía Hội đồng Họ Dương tỉnh Hưng Yên có ông Dương Hữu Kiêu – Chủ tịch, ông Dương Văn Thạo – Phó Chủ tịch – Chủ tịch Câu lạc bộ Doanh nghiệp Doanh nhân Họ Dương tỉnh Hưng Yên, Dương Văn Hình Thành – Phó Chủ tịch – Chủ tịch Câu lạc bộ Thanh niên Họ Dương tỉnh Hưng Yên.

Tham dự buổi lễ còn có toàn thể con cháu trực hệ các nhánh trong và ngoài tỉnh. Buổi lễ kỷ niệm được tổ chức trong 2 ngày, từ chiều 12/12 với các hoạt động văn hóa văn nghệ của dòng họ, tế tổ, dâng hương, ca nhạc chào mừng , lễ kỷ niệm là một dịp để thế hệ tưởng nhớ đến tổ tiên, được tổ chức thường niên 5 năm 1 lần và được duy trì qua nhiều năm qua.

Theo gia phả các cụ để lại, dòng Họ Dương ở Lạc Đạo bắt đầu từ cụ thủy tổ là cụ Minh Tính đến nay đã được gần 600 năm. Đến đời thứ 5 là cụ Dương Phúc Tư được tôn là khởi tổ khai khoa dòng Họ Dương xã Lạc Đạo. Cụ Dương Phúc Tư sinh năm 1505, mất  năm 1563. Cụ là người làng Ngọc, xã Lạc Đạo, huyện Gia Lâm, phủ Thuận An, trấn Kinh Bắc (nay thuộc xóm Ngọc, Xã Lạc Đạo, huyện Văn Lâm, Hưng Yên). Đỗ trạng nguyên khoa Đinh Mùi, niên hiệu Vĩnh Định thứ nhất (1547), đời Mạc Tuyên Tông (Mạc Phúc Nguyên), cụ làm chức quan tham chính. Sau này cụ dâng sớ xin quy thuận Lê Thế Tông rồi xin từ quan về quê dạy học.

Trạng nguyên Dương Phúc Tư là người khai khoa cho dòng họ Dương xã Lạc Đạo, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. Thuở hàn vi, cụ Dương Phúc Tư vừa đi cày vừa đi học. Sẵn có tư chất thông minh, lại ngày đêm đèn sách, với sự quan tâm dạy dỗ chu đáo của người cha, người thầy mẫu mực là cụ giảng dụ Nghĩa Yêm, Dương Phúc Tư đã đạt đến đỉnh cao của nền học vấn thời cổ. Năm 43 tuổi, Dương Phúc Tư đỗ đệ nhất giáp Tiến sĩ cập đệ, đệ nhất danh, tức Trạng nguyên, đứng đầu 30 Tiến sĩ đời Mạc Phúc Nguyên.

Bài văn sách thi Đình của Dương Phúc Tư được vua phê rằng: “Điều đối thiết yếu, chân đại thủ bút, sĩ vị chân nho, xuất thế đạo hành” (Có thể hiểu là: Điều đối thật là thiết yếu, đây là cây bút lớn, là vị chân nho, xuất thế đạo hành). Trạng nguyên Dương Phúc Tư từng làm quan đến chức Binh bộ Thượng thư, được vua phong Tử Khanh Thiếu Bảo Dương tướng công.Về sau Dương Phúc Tư từ quan đi dạy học ở Cổ Thiết, Sơn Tây. Là bậc chân nho văn võ kiêm toàn, một thầy dạy học lỗi lạc, học trò của Trạng nguyên Dương Phúc Tư có nhiều người đỗ Cử nhân, Tiến sĩ. Trong đó có ông Phạm Trấn, người xã Lam Cầu, huyện Gia Lộc (Hải Dương) đỗ Trạng nguyên, khoa thi năm Bính Thìn (1556). Sau này, Trạng nguyên Dương Phúc Tư về quê hương sinh sống và mất năm 1563 hưởng thọ 59 tuổi. Mộ cụ Trạng được táng tại gò Mả Cả, thôn Ngọc, xã Lạc Đạo H Văn Lâm, Tỉnh Hưng Yên. Di văn của cụ còn lại một bài văn đình đối và tập thơ “Độc sử thi phả” hiện được lưu giữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm. Đời sau con cháu tôn Trạng nguyên Dương Phúc Tư là Thủy Tổ của Họ Dương ở xã Lạc Đạo. Kế thừa đạo học của Trạng nguyên Dương Phúc Tư, Họ Dương đã sinh thành những bậc quý hiển danh gia, làm nên sự nghiệp vẻ vang, mang tiếng thơm về cho dòng họ. Từ thế kỷ thứ 16 đến hết thế kỷ 18 là thời kỳ Họ Dương ở xã Lạc Đạo rất thịnh vượng về khoa cử. Tính từ năm 1547 – 1754, Họ Dương ở xã Lạc Đạo có 9 người đỗ đại khoa trong đó có 1 Trạng nguyên và 8 Tiến sỹ bao gồm: Dương Phúc Tư, Dương Thuần, Dương Hoàng, Dương Khuông, Dương Hạo, Dương Công Khuê, Dương Lệ, Dương Công Thụ, Dương Trọng Khiêm, Dương Sử. Ngay sau khi Trạng nguyên Dương Phúc Tư qua đời, con cháu và nhân dân sở tại dựng nhà thờ cụ trên nền đất của dòng họ. Nhà thờ cụ Trạng được xây dựng từ thời Lê và đã trải qua nhiều lần tu sửa vào thời Nguyễn. Nhà thờ đã được UBND tỉnh Hưng Yên cấp Bằng công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Hiện tại nhà thờ vẫn giữ được nét kiến trúc Lê – Nguyễn đan xen và giữ được nhiều hiện vật có giá trị lịch sử như hoành phi, câu đối, các đồ thờ, các sắc phong, gia phả, bia đá, câu đối tưởng nhớ và ca ngợi công đức và sự nghiệp của Dương Phúc Tư. Ngoài ra còn có khu lăng mộ và nhà bia tưởng niệm tại gò Mả Cả, thôn Ngọc, xã Lạc Đạo. Gần đây, con cháu và dòng Họ Dương ở xã Lạc Đạo đã tôn tạo lại mộ phần Trạng nguyên Dương Phúc Tư to đẹp và tôn nghiêm. Tưởng nhớ và biết ơn công lao Trạng nguyên Dương Phúc Tư, năm 2002, huyện Văn Lâm đã quyết định đặt tên ngôi trường chất lượng cao của huyện là Trường Trung học cơ sở chất lượng cao Dương Phúc Tư.

Con cháu cụ Dương Phúc Tư có nhiều nhánh di cư lập nghiệp ở nhiều nơi, đến đâu họ đều làm ăn thành đạt, học hành đỗ đạt cao, nhiều người thành danh. Ví như chi Dương Cương Thiện ở xã Vĩnh Mộ, Sơn Tây, nay thuộc thị trấn Yên Lạc, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc đỗ cử nhân, mở trường dạy học đào tạo được nhiều nhân tài cho đất nước. Ở xã Dương Xá, huyện Gia Lâm. TP.Hà Nội có hai cha con Dương Đôn, Dương Hiệu đều đỗ tiến sĩ và làm quan Thượng thư cùng triều, lại có anh em Dương Sử và Dương Khiêm đỗ tiến sĩ cùng khoa. Xã Phú Thị, huyện Châu Giang (nay là xã Mễ Sở, huyện Văn Giang) có chi Dương Duy Thanh đỗ cử nhân từng làm Đốc học Hà Nội và các cháu chắt là Dương Bá Trạc, Dương Quảng Hàm, Dương Tụ Quán, Dương Bích Liên… đều là dòng Họ Dương gốc Lạc Đạo.

Năm 2005 Giáo sư – Anh hùng lao động Vũ Khiêu đến dâng hương nhà thờ trạng nguyên Dương Phúc Tư và đã tặng dòng họ Dương Lạc Đạo đôi câu đối:

Đại Việt hiền tài tỏ rõ tinh hoa dòng Lạc Đạo

Mạc triều Quốc trạng sáng ngời khí tiết gốc Dương Gia.

Ngày nay tiếp lối truyền thống hiếu học, dòng Họ Dương xã Lạc Đạo luôn động viên con cháu học tập noi gương sáng tổ tiên phấn đấu học tập và lao động xây dựng quê hương giàu đẹp, để góp phần làm rạng danh dòng họ. Vào mỗi dịp khen thưởng hàng năm các cháu đỗ đại học và có thành tích học tập cao. Hằng năm có khoảng  40 cháu đỗ đại học và 50 – 70 cháu đạt danh hiệu học sinh giỏi. Các buổi vinh danh, khen thưởng các cháu học sinh có thành tích cao trong học tập trở thành ngày hội của dòng họ, để con cháu tự hào về truyền thống hiếu học và viết tiếp truyền thống khoa bảng của tổ tiên.

Dương Văn Hình Thành