Lời cụ Nguyễn Phi Khanh khuyên Nguyễn Trãi khi tiễn cha đến mục Nam Quan đi lưu đày ở Bắc Quốc

LỜI CỤ NGUYỄN PHI KHANH KHUYÊN NGUYỄN TRÃI KHI TIỄN CHA

ĐẾN MỤC NAM QUAN ĐI LƯU ĐÀY Ở BẮC QUỐC

 

Chốn ải Bắc mua sầu ảm đạm

 

Cõi trời Nam gió thổi đìu hiu.

 

Bốn bề hổ thét chim kêu,

 

Đoái xem phong cảnh như khêu tấc lòng.

 

Giọt máu nồng ngấm quanh hồn nước

 

Xét thân già lẫn bước dặm khơi,

 

Thương con tầm tã châu rơi

 

Con ơi nghe lấy những lời cha khuyên.

 

Giống Hồng Lạc Hoàng Thiên đã định

 

Bốn ngàn năm suy thịnh đổi thay

 

Trời Nam riêng một cõi này

 

Anh hùng liệt nữ xưa nay thiếu gì

 

Kìa Trưng Nữ ra tay buồm lái

 

Phận liễu bồ chống với cuồng phong

 

Giết giặc nước trả thù chồng,

 

Ngàn năm tiếng nữ anh hùng còn ghi;

 

Kìa Hùng Đạo gặp khi quốc biến

 

Vì giống nòi huyết chiến bao phen,

 

Lòng Bạch Đằng phá quân Nguyên

 

Gương treo chính khí, đất rền dư uy;

 

Xem lịch sử gương kìa còn đó

 

Mở dư đổ đất nọ chưa tan

 

Giang san này vẫn giang san

 

Mà nay sẻ nghé tan đàn vì ai.

 

Than vận nước gặp cơn biến đổi

 

Để quân Minh thừa hội xâm lăng,

 

Bốn phương khói lửa tưng bừng

 

Biết bao thảm nỗi xương rừng máu sông.

 

Con nay cũng là người trong nước

 

Phải bắc cân gia, quốc đôi đường,

 

Làm trai hồ thì bốn phương

 

Sao cho khỏi thẹn với gương Lạc Hồng;

 

Thời thế cũng anh hùng là thế

 

Bước cạnh tranh là để nhường ai

 

Phải nên thương lấy giống nòi

 

Ra tay cứu vớt cuộc đời trầm luân.

 

Đừng lầm lẫn theo phường nô lệ,

 

Bán tổ tiên kiếm kế sinh nhai

 

Cam tâm làm kiếp tôi đó

 

Nhọc nhằn bao quản muôn đời hay chi.

 

Sống như thế, sống đê, sống mạt,

 

Sống làm chi cho chật non sông

 

Thề rằng chết quách cho xong,

 

Cái thân cầu trợ ai mong có mình.

 

Con nay cũng học hành khôn biết

 

Làm giống người phải biết nông sâu,

 

Chớ nên úp mặt cúi đầu

 

Cam tâm làm kiếp ngựa trâu sao đành.

 

Lời cha dạy đinh ninh nhường ấy

 

Cha khuyên con có bấy nhiêu lời

 

Nếu con có phải là người

 

Thì con ghi nhớ những lời cha khuyên …

 

Nghĩa vụ đó con hay chăng tá

 

Tính toán sao vẹn cả đôi đường

 

Cha dù đất khách gửi xương

 

Trông về cố quốc khỏi thương lòng già,

 

Con ơi! Hai chữ Nước Nhà!

 

                   Trích sưu tầm của cụ Dương Văn Dật – Cố UVTT HĐHD khóa I