Dương Văn Liên – người đưa chất liệu hò khoan Lệ Thủy vào âm nhạc

Sinh ra và lớn lên trên cái nôi đất tướng tài Lệ Thủy, nơi những con sông đã đi vào lịch sử và thơ ca da diết với điệu hò khoan mái chèo. Cái chất dân gian hò khoan đã ngấm dần vào trong máu của chàng trai Dương Văn Liên từ thuở lên 9, lên 10, từ đó anh luôn đau đáu những sáng tác của mình phải gắn liền với quê hương.

Về Quảng Bình nhất định phải nghe hò khoan Lệ Thủy, ai đi qua Lệ Thủy mà vấn vương câu hò. Chất thơ văn ấy đã từng là kỷ niệm của những anh bộ đội, những cô gái Thanh niên xung phong khi hành quân qua miền đất Lệ Thủy trong những năm tháng chiến tranh bom đạn. Những kỷ niệm ấy lâu dần cứ ngấm vào chàng thanh niên Dương Văn Liên và lớn dần lên.

Nhưng phải đến năm 2017, đứa con tinh thần ấp ủ bao năm mới được chào đời, bài hát “Kiến Giang vang vọng câu hò” ra đời như đóng góp thêm vào kho tàng các bài hát có yếu tố diễn xướng dân gian hò khoan của vùng đất Lệ Thủy vào trong câu hát. Trước nghệ sỹ Dương Văn Liên cũng có khá nhiều nhạc sỹ đưa đò bơi, thuyền đua Lệ Thủy vào các bài hát nhưng vẫn chưa thể hiện hết tinh thần bơi, đua của những chàng trai, cô gái trên vùng sông nước, tinh thần cổ vũ của người xem hai bên bờ.  Nhưng với cách tiếp cận dân gian, Dương Văn Liên đã thổi hồn vào trong những câu hát bởi những nét đẹp tinh túy nhất của bơi, đua vào ca khúc gắn liền với con sông Kiến Giang ở vùng đất Lệ Thủy (nơi được cho là nguồn gốc của hò khoan).

Cái chất riêng của nghệ sỹ Dương Văn Liên là bởi ông đã đưa và làm hài hòa được làn điệu hò khoan vào cấu trúc ca khúc. Không những thế mà còn thể hiện được khí thế, tinh thần của lễ hội bơi, đua, ca ngợi vẻ đẹp của dòng sông Kiến Giang, cảnh đẹp quê nhà.

“Đẹp tươi đất nước quê hương, non sông rạng rỡ/Lệ Thủy quê tôi, vui mùa trẩy hội/Hô trai dậy sóng, bơi đua rộn ràng/Hò khoan ơi khoan ta hò/Hò hò khoan ơ hò hò khoan/Rộn ràng niềm vui/Đôi bờ Kiến Giang…/Lắng nghe thiết tha câu hò/Hò trai ta cầm chèo lên/Rộn ràng Kiến Giang/Hô trai hô trai…”.

Sau khi ra đời bài hát không chỉ được đông đảo công chúng đón nhận và được nhiều chuyên gia đánh giá cao. Một trong đó là người nhạc sỹ lớn cũng có nhiều tác phẩm về vùng đất Lệ Thủy Quảng Bình khác đó là Nhạc sỹ Dương Viết Chiến đánh giá rằng:

“Dương Văn Liên thực sự là người đa tài. Bởi anh có thể sử dụng tốt nhiều loại nhạc cụ truyền thống lẫn hiện đại, giọng hát cũng khá tốt. Mỗi bài hát do anh sáng tác đều thể hiện được sự tinh tế, vốn văn hóa đa dạng, có chiều sâu. Đặc biệt, nhiều bài hát của anh đã vận dụng rất thành công hò khoan Lệ Thủy cũng như các làn điệu dân ca Bình-Trị-Thiên, dân ca Nghệ Tĩnh và không bao giờ trùng lặp với ai”.

Không chỉ dừng lại ở đó với tình yêu quê hương, say đắm làn điệu Hò khoan Lệ Thủy, nghệ sỹ Dương Văn Liên tiếp tục cho trình làng ca khúc “Lắng trong câu hò nhân nghĩa”. Với bài hát này, ông đã phát triển thành công mái ba hò khoan Lệ Thủy vào âm nhạc. (Chín mái hò khoan Lệ Thủy bao gồm Lỉa trâu; Mái nhài (dài ); Mái ruỗi; Mái chè; Mái nện; Mái ba; Mái xắp; Mái hò khơi và Mái hò Nậu xăm). Điều mà ít nhạc sỹ trước đó có thể làm được khi đưa vào trong câu  hát.

Ca khúc “Lắng trong câu hò nhân nghĩa” không chỉ ca ngợi làn điệu hò khoan của vùng quê sông nước Lệ Thủy (nay đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia) mà còn là niềm tự hào của người dân Lệ Thủy cũng như người dân Quảng Bình nói chung. Những làn điệu hò khoan mượt mà, sâu lắng, nghĩa tình trong bài hát khiến ai nghe một lần cũng sẽ nhớ mãi:

“Hò là hố hò khoan/Hò là hố hò khoan/Nặng tình Kiến Giang thương về Nhật Lệ/Nghe giọng hò khoan xao xuyến bồi hồi/Vương vấn tình quê câu hò Lệ Thủy/Nặng ân tình mỗi nhịp hò khoan/Ơi khoan, ơi hò khoan, ơi khoan/Quảng Bình thương về Lệ Thủy/Sắt son mà nghĩa tình/… Nặng lòng nhớ thương đôi bờ Nhật Lệ/Nghe nhịp chèo khua sông nước bồi hồi/Thương nhớ làng quê, câu hò bịn rịn/Nặng nghĩa tình mỗi nhịp hò khoan”.

Cho đến nay, nhạc sỹ Dương Văn Liên đã có trên 20 bài hát được phối khí. Trong đó, có nhiều bài được khán, thính giả đón nhận và đánh giá cao như bài: Lời ru miền Trung, Mẹ tôi, Kiến Giang chiều bến đợi, Quảng Bình lời ru, Ngàn thu vẫn đợi… Các ca khúc của ông đều chứa đựng tình yêu quê hương, đất nước, trân quý giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống của của quê hương và đậm chất dân gian của vùng đất Lệ Thủy. Hiện nay ngoài việc sáng tác âm nhạc, nghệ sỹ Dương Văn Liên đang là Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thể thao huyện Lệ Thủy và đóng góp nhiều công lao khi dàn dựng, đạo diễn các chương trình văn hóa nghệ thuật đạt giải cao trong tỉnh.

Như Cương