Ông Dương Văn Chảng người bao năm giữ hồn cho tiếng khèn Mông

Dành hơn nửa đời người cho tiếng khèn Mông và các nhạc cụ của dân tộc mình, ông Dương Văn Chảng vẫn luôn đau đáu suy nghĩ làm sao để bảo tồn những hồn cốt văn hóa của dân tộc. 

Sinh ra và lớn lên ở vùng núi cao, tuổi thơ của ông Dương Văn Chảng, người dân tộc Mông ở xã Đức Xuân, huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng gắn liền với tiếng khèn của đồng bào dân tộc mình. Mỗi khi lên nương, xuống chợ, chàng trai Dương Văn Chảng ngày ấy đều mang theo cây khèn trên vai. Mọi tâm tư, tình cảm đều được ông gửi gắm qua tiếng khèn và điệu nhảy. Được trời phú cho năng khiếu nghệ thuật, ngay từ nhỏ ông Chảng vừa học cách sử dụng, vừa tự mày mò chế tác các nhạc cụ dân tộc của mình. Dần dần, những ngón đàn ấy ngày càng trở nên điêu luyện. Tiếng khèn hay cùng sự uyển chuyển trong từng động tác múa của ông đã khiến bao người con gái Mông say mê, nể phục.

Không chỉ chơi khèn giỏi, ông Dương Văn Chảng còn biết đến là người sử dụng các loại nhạc cụ dân tộc của người Mông khác như: đàn môi, đàn nhị, kèn lá, ống hát… Mới đầu, để sở hữu các nhạc cụ này bản thân ông phải mày mò, đi kiếm nguyên liệu về tự chế tác. Với nhạc cụ khèn, ông phải lặn lội vào rừng tìm những cây gỗ pơ mu to, thẳng, về bổ đôi và khoét rỗng theo chiều dài thân cây và buộc chặt để nhựa tự kết dính. Còn với đàn nhị, ông Chảng tận dụng từng hộp chè hình trụ người khác bỏ đi, về tự đục đẽo để làm bầu đàn. Chính vì vậy, khác với nhạc cụ của người miền xuôi, tiếng khèn, tiếng nhạc của người Mông luôn khiến người nghe cảm nhận được sự hoang sơ của núi rừng.

Hơn nửa đời người dành cho nhạc cụ dân tộc của người Mông, thì cũng ngần ấy thời gian ông Chảng đau đáu về nỗi lo không có người kế thừa và nghệ thuật dân tộc bị mai một. Năm nay, dù đã ở tuổi 84, ông Dương Văn Chảng vẫn miệt mài đi bộ trên những con đường quanh các sườn núi để tuyên truyền cho bà con về những giá trị truyền thống của dân tộc mình.

Ngoài việc tuyên truyền về nền nếp lối sống mới cho bà con dân tộc với vai trò là cán bộ của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã Đức Xuân, huyện Hòa An, ông Chảng cũng luôn gửi gắm tình yêu với nhạc cụ dân tộc cho các thế hệ trẻ mỗi khi đi vận động, ông chia sẻ: “Tôi học để biết cách chơi khèn nên luôn mong muốn bảo tồn, phát huy âm nhạc trong cộng đồng… nhưng ở đây bà con còn nghèo phải đi lo bữa ăn nên ít quan tâm đến các loại nhạc cụ dân tộc cũng như văn hóa truyền thống. Bản thân con cháu trong gia đình tôi cũng không học được nhạc cụ vì còn mải lo kiếm sống”.

Ông Dương Văn Chảng kể lại, trước đó ông cũng từng có ý định truyền dạy cho những người Kinh ở dưới xuôi nếu có nguyện vọng học các loại hình này, nhưng do vấn đề ngôn ngữ hạn chế cũng như thời gian và đam mê nên những dự định của ông cũng đành bỏ dở. Ông hy vọng có một ngày nào đó những đứa trẻ Mông lớn lên có đủ tình yêu với nhạc cụ dân tộc cũng như tiếng khèn Mông như ông ngày nhỏ để có thể nối tiếp những giá trị văn hóa tinh thần của người Mông nơi đây.

Như Cương