Tiến sĩ Dương Đức Nhan – Ái nữ nên duyên cùng Trạng Trình

 

 

Dương Đức Nhan quê xưa ở xã Hà Dương, huyện Vĩnh Lại, tỉnh Hải Dương (nay là thôn Hà Dương, xã Cộng Hiều, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Ông thi đậu Đệ Tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân, làm quan đến chức Hữu Thị Lang Bộ Hình, tước Dương xuyên hầu và là tác giả của tuyển tập thơ 5 quyển rất nổi tiếng gọi là “Tinh tuyển chư gia luật thi” (gọi tắt là Tinh tuyển thi tập, Cổ kim thi gia tinh tuyển), gồm 472 bài thơ của 13 tác giả từ cuối đời Trần đến đầu thời Lê.

 

Mối lương duyên giữa Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm với Ái nữ của Dương Đức Nhan được kể như sau:

 

Thời trai trẻ, ngoài việc học hành, văn chương, Nguyễn Bỉnh Khiêm còn thích giao lưu bạn bè, thăm thú danh lam, thắng cảnh. Tình cờ đi qua đất Hà thành gặp một cô gái đi gánh nước, dáng yêu kiều, xinh đẹp khiến cậu học trò tiến đến gần, nhìn say đắm làm cô gái xấu hổ vứt cả quang gánh mà chạy.

 

Bỉnh Khiêm có phần hối hận về thái độ “sỗ sàng” nhưng mắt vẫn nhìn theo lưu luyến. Thấy chiếc đòn gánh trên đường, chàng thầm vui nhặt lên và viết mấy chữ “Huyền lý hải cầu”.

 

Cô gái chờ cho chàng trai lạ mặt đi xa mới quay lại lấy đòn gánh, đọc thấy dòng chữ nhưng không hiểu có ý là gì bèn vội vàng trở về thưa chuyện với cha. Thấy con gái mình mặt còn đỏ lên vì ngượng, lại hỏi ngay ý tứ của dòng chữ trên đòn gánh, biết có chuyện vui, người cha đọc to bốn chữ rồi cười lớn và giải thích “Huyền lý hảo cầu” nghĩa là từ nơi xa đến tìm điều tốt lành. Nói xong ông hỏi con gái:

 

– “Ai viết cho con những chữ này?”.

 

Cô gái đáp:

 

– “Dạ, đó là một anh học trò qua đường!”.

 

Nghe xong, ông lại cười mà nói:

 

– “A, phải chăng chàng trai này muốn nói mình từ nơi xa đến tìm người con gái tốt để làm hồng nhan tri kỷ? Với khẩu khí này ta đoán cậu ta là học trò yêu của quan Bảng nhãn Lương Đắc Bằng chứ không sai”.

 

Thấy cha vui cười, lòng cô gái xốn xang vội lánh vào phòng để che giấu tình cảm của mình đang thể hiện rõ trên khuôn mặt xinh đẹp. Dù không dám hỏi nhưng cô đã biết rõ tên của người ấy, một chàng trai nổi tiếng thông minh mà cha cô thường khen ngợi mỗi khi nhắc tới những học trò của người bạn đồng liêu.

 

Không lâu sau đó, Nguyễn Bỉnh Khiêm nhận được giấy mời của cha cô gái gánh nước mà chàng tình cờ đã gặp và kể từ đấy cuộc tình duyên thắm đẹp giữa hai người chính thức được bắt đầu với sự vun vén của hai gia đình, cuối cùng là lễ thành hôn của đôi trai tài gái sắc.

 

 Sưu tầm